Wright Kardeşler, ilk
motorlu uçağı yapan ünlü kardeşlerdir. Wilbur Wright 1867 yılında doğmuş, 1912
yılında ölmüştür. Kardeşi Orville Wright ise 1871 yılında doğmuş, 1948 yılında
ölmüştür.
Ohio, Daytonlu iki bisiklet ustası olan Wilbur ve Orville
Wright, 1899'da kuşların
nasıl uçtukları hakkında kendilerine ipucu verebilecek her şeyi sistemli bir
şekilde incelemeye başladılar. Bilimsel eserlerde ve eski insanların deneyimleri
arasında kendi işlerine yarayacak hiçbir şey olmadığını kısa sürede anlayan
Wright kardeşler sadece Berlin yakınlarındaki bir tepe üstünden planörle uçuş
denemeleri yapan ve bu konuda çok dikkatli notlar tutan Alman mühendisi Otto
Lilienthal'in çalışmaları vardı.
Orville Wright
Wilbur WrightLilienthal kuşların uçmalarını çok yakından incelediği için
planörünün bir kuşu andırmasına fazla şaşmamak gerekir. Fakat o içlerinde ünlü
ressam Leonardo Da Vinci'nin de olduğu birçoklarını cezbeden tuzağa, yani kuş
uçuşunu temsil eden kanat çırpma olayının cazibesine kapılmadı. Lilienthal
uçabilecek bir uçağın havayla temas halinde olan sabit bir kanadı olması
gerektiğini gösterdi. Kararlı bir uçuşu gerçekleştirebilmek için gerekli kontrol
sadece onun söylediği böyle bir kanat tarafından sağlanabilirdi ve bu konuda
Wright kardeşler de onunla uyuşuyordu.
Wilbur ve Orville Wright bilimsel öğrenim görmemişler, liseden sonra yüksek bir
okulda gitmemişlerdi. Fakat uçma alanındaki çalışmalarını ilerlettirken kendi
bilimsel yönlerini de model uçaklar, uçurtmalar, insan taşıyan planörler ile
yaptıkları yüzlerce deney sayesinde bu konuda bilimsel bir eser hazırlayacak
kadar ilerlettiler. Hatta hazırladıkları 200'den çok farklı tipteki kanatları
denemek için bir rüzgar tüneli dahi yaptılar. Wright kardeşlerin 17 Aralık
1903'te North Carolina'da Orville'in kontrolünde havalanan ilk uçağı aerodinamik
ses teorisine bağlı kalınarak yapılmıştı.
Bu uçak iki pervaneliydi. Pilotla birlikte ağırlığı 335 kg.dı. Bu uçuşun beş
tane görgü şahidi vardır. Orville birinci denemede 12 saniye uçtu. Ve sadece 37
metre mesafe katetti. O günkü son denemesinde ise, bu süre 59 saniyeye çıkmıştı
ve 280 metrelik bir mesafeye uçmuştu. Daha sonra uçaklarını geliştirdiler ve
1904 yılında uçağa havada dönüşler yaptırarak, geri dönmek suretiyle kalktıkları
noktaya inmeyi başardılar.
Wright kardeşler, iyi bir
uçak tasarımında kanadın ani esen şiddetli rüzgarların zararlı etkisiyle sert
havanın aşağı ve yukarı çekici etkisine karşın pilotun düzeltmesiyle kanadın
daha uygun bir vaziyet almasını sağlayan bir mekanizma bulunması gerektiğini
anladılar. Kuşları gözleyerek sert havalarda uçuş düzeylerini korumak için kanat
uçlarını nasıl büktüklerini not aldılar. Kanat bükmeyi planörlerinin
kanatlarının uçaklarını bir mekanizma yardımıyla eğerek taklit ettiler.
Deneylerinden bunun işe yarayacağını tahmin etmişlerdir. Gerçekten de işe
yaramıştır. Kanat eğmenin uçuş aerodinamiğini nasıl etkilediğini doğru bir
şekilde tahmin ettiler ve anladılar.
Wright kardeşler artık
uçabilen bir uçak yaratmışlardı ama onu nasıl uçuracaklarını bilmiyorlardı. Bunu
onlara gösterebilecek ne bir kitap ne de bir öğretmen vardı. Yavaş yavaş ve
metotlu bir şekilde uçakla dönüş yapabileceklerinden çok zaman önce emin
olmuşlardı. Daha ilk denemelerinde uçak tam bir daire dönüşünü kolaylıkla
tamamlayarak havalandıkları noktanın yanına indi. Uçak dizaynı, diğerleri Wright
kardeşlerinin seviyesine gelinceye kadar bir süre olduğu yerde saydı. Pilotun
kanadın üzerine yatık bir şekilde durmaktan kurtarıp oturmasını sağlayacak bir
yer yapılması gibi zorunlu bir takım şeyler gerekiyordu.
Wright
kardeşler pilotun oturabildiği bir uçak dizaynı
hazırladılar. Ayrıca bir de iniş takımı yaparak kendilerini ilk uçuşlarında
yanlarında taşıdıkları tekerlekli kriko ve monoraydan kurtardılar.
|